تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط برای عملکرد دانه در گندم دوروم

این تحقیق به منظور تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط (g×e) برای عملکرد دانه درآزمایشات چند محیطی گندم دوروم در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی دیم کشور با  استفاده از مدل های آماری   ggeبای پلات (اثر ژنوتیپ + اثر متقابل g×e) و  رگرسیون توام (ضریب رگرسیون + واریانس انحراف از رگرسیون) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، سهم اثرات اصلی محیط، اثر متقابل g×e  و اثر ژنوتیپ به ترتیب 84%، 7/7%  و 3/2%  تغییرات کل بود. تجزیه همبستگی بین محیط ها نشان داد که گروه محیط های مربوط به مراغه و شیروان (اقلیم سرد) ازگروه محیط های مربوط به ایلام (اقلیم گرم) از نظر رتبه بندی و تعیین سازگاری ژنوتیپ ها  متفاوت بودند. در حالیکه محیط های مربوط به کرمانشاه (اقلیم معتدل) با هر دو گروه محیطی بسته به سال زراعی همبستگی معنی دار نشان دادند. بر اساس مدل gge بای پلات، ژنوتیپ های  g21(ساجی)، g11 و g16 دارای ترکیب بالایی از پایداری و عملکرد بودند. بر اساسgge  بای پلات ژنوتیپ های g16، g4 و g13 پایدار و ژنوتیپ های g23 و g22 ناپایدار بودند. بر اساس رگرسیون توام ژنوتیپ های  g7، g18، g17 و g19  با بیشترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط مطلوب و ژنوتیپ های g23 و g22  با کمترین ضریب رگرسیون دارای سازگاری به شرایط نامطلوب بودند. ژنوتیپ های  g16 و g8  با کمترین واریانس انحراف از رگرسیون دارای پایداری استاتیکی به محیط های مختلف بودند و ژنوتیپ های g23، g1 و  g4 ناپایدار بودند. ژنوتیپ های  g16، g5 و g18 بر اساس رگرسیون توام دارای ترکیب مناسبی از عملکرد و پایداری بودند. هر دو مدل gge بای پلات و رگرسیون توام لاین اصلاحی g16 را بعنوان ژنوتیپ پایدار با عملکرد بالا و ژنوتیپ g23 بعنوان ژنوتیپ ناپایدار با عملکرد پایین شناسایی نمودند. بر اساس نتایج حاصل، روش gge بای پلات نسبت به روش رگرسیون توام به دلیل ارائه اطلاعات بیشتر ابزار مناسب تری برای مطالعه و تفسیر اثرات متقابل g×e بود.